Als je niet geïnteresseerd bent in Turks voetbal en de gebeurtenissen van buitenaf bekijkt, vind je het waarschijnlijk allemaal nogal gênant, maar geloof me, als je alles van binnenuit ziet gebeuren, is het des te gênanter.
Waar we het over zouden moeten hebben en bewondering voor zouden moeten hebben, is de historische titelrace tussen de felle rivalen Galatasaray en Fenerbahce uit Istanbul. De twee giganten zijn uitgegroeid tot formidabele teams en zijn verwikkeld in een titanenstrijd om de titel, waarbij de teams vrijwel elke week winnen. Beide ploegen zouden het seizoen kunnen afsluiten met elk maar liefst 100 punten. In plaats daarvan hebben we het over andere zaken.
Turkije staat bekend om zijn overdreven dramatische soapseries en dat lijkt ook in het voetbal te zijn doorgedrongen. Ik ben Turks en volg het voetbal in het land al zolang ik me kan herinneren. Een van de grootste eigenschappen van het Turkse volk en iets waar we allemaal trots op zouden moeten zijn, is hun passie en emotie en hoezeer ze hun voetbalclubs aanbidden. De Europese avonden in Turkije zijn hier een goed voorbeeld van. Fans komen uren voor een wedstrijd opdagen en creëren zo de meest elektrische, vijandige sfeer. De term '12e man' is helemaal op zijn plaats.
Iedereen is bekend met de ontmoeting tussen Galatasaray en Manchester United in 1993. United kwam aan in Turkije, werd op het vliegveld begroet door fans die spandoeken vasthielden en de spelers omzwermden, en hun leven werd tot aan de wedstrijd zelf tot een nachtmerrie gemaakt. 'Welkom in de hel' - een zin op een spandoek die tot op de dag van vandaag herinnerd wordt. De wedstrijd zelf was een vuurdoop voor veel United-spelers, die vaak hebben gezegd dat ze nog nooit zo'n sfeer hadden meegemaakt. Het duel eindigde in 0-0, waardoor Galatasaray verder kwam na een 3-3 gelijkspel in de uitwedstrijd.
Maar helaas, als je een emotionele groep mensen hebt, is het gedrag niet altijd positief en vaak explosief. Gevoelens zijn wispelturig. Het geweld in de halve finale van de UEFA Cup in 2000 tussen fans van Galatasaray en Leeds is daar een voorbeeld van, waarbij twee fans van laatstgenoemde werden doodgestoken. En nu in 2024 is het Turkse voetbal een parodie van zichzelf. Alle passie en emoties zijn negatief geworden. Woede en waanideeën hebben de overhand genomen. Waar moeten we beginnen?
Eigenlijk is het al aan de gang sinds het begin van het seizoen. In heel Turkije heerst de overtuiging dat scheidsrechters onbekwaam zijn. Dat ze niet goed genoeg zijn. Dat ze volledig falen in hun werk. Dezelfde gevoelens hoor je in Engeland. Elke week zie je managers klagen, pundits klagen en fans klagen. Maar het gaat nooit verder dan klagen. In Turkije is het kookpunt echt voorbij.
Mijn persoonlijke mening over scheidsrechters is dat ze niet zo slecht zijn als velen beweren. Ze maken een paar domme fouten die eruit moeten en ze zijn verre van perfect, maar vaak zijn fans gewoon ongelukkig omdat een 50/50 beslissing niet hun kant op is gegaan. Ik denk dat het grote probleem de VAR is. Het heeft zeker niet geholpen met hoe we scheidsrechters zien. Fans verwachten opeens perfectie in een imperfect spel. Dus nu klagen mensen niet meer alleen over scheidsrechters. Ze komen in actie.
In december waren er echt schokkende taferelen toen Faruk Koca, voorzitter van Ankaragucu, een voetbalverbod kreeg nadat hij het veld op was gemarcheerd en scheidsrechter Halil Umut Meler had geslagen. Hij was woedend over de beslissingen van de scheidsrechter, waardoor Rizespor in de 97e minuut de gelijkmaker scoorde vanaf de penaltystip. De scheidsrechter - die een elite UEFA-scheidsrechter is - had in werkelijkheid een goede wedstrijd en nam alle juiste beslissingen.
Ongeveer twee weken later kwam de voorzitter van Istanbulspor, Ecmel Faik Sarialioglu, het veld op en droeg zijn ploeg op om met nog 15 minuten te gaan weg te lopen nadat er geen penalty was toegekend. Opnieuw had de scheidsrechter de juiste beslissing genomen. Het was nooit een penalty geweest. Maar dat is het probleem. De cultuur binnen het Turkse voetbal betekent dat het nu acceptabel is om scheidsrechters niet alleen te bekritiseren, maar ook fysieke actie te ondernemen.
Zelfs de verbale kritiek heeft een wending genomen. De Turkse voetbalbond en scheidsrechterscommissie worden op sensationele wijze beschuldigd van corruptie en het opzettelijk manipuleren van resultaten. Om duidelijk te zijn, iedereen in Turkije doet dit. Fans, managers, voorzitters van clubs en zelfs televisieverslaggevers doen mee. Stel je voor dat Jan Joost van Gangelen en Hans Kraay Jr. op ESPN zeggen dat Danny Makkelie corrupt is en een script hanteert waarnaar hij fluit!
Het is vooral venijnig geworden tussen Galatasaray en Fenerbahce. De officiële social media-accounts en mensen die betrokken zijn bij de clubs uiten publiekelijk hun woede over de 'corruptie' na een wedstrijd die hun rivaal wint via een penalty of een beslissing die hun kant op gaat. Fenerbahce en hun voorzitter Ali Koc lijken niet meer in staat het grotere plaatje te kunnen zien.
Ik kan de woede van Ali Koc begrijpen na de gebeurtenissen van een paar weken geleden bij Trabzonspor, toen fans het veld bestormden na de wedstrijd en massaal slaags raakten met de spelers van Fenerbahce. Dat zijn spelers in potentieel gevaar worden gebracht en niet goed genoeg worden beschermd, is echt een reden tot zorg en de TFF moet beter zijn best doen om ze te beschermen. Op een andere dag had iemand ernstig gewond kunnen raken. Helaas was dit weer een voorbeeld van Turkse fans die de grens van positieve emotie naar negatieve emotie overschreden. Ali Koc gebruikte dit incident echter om een beeld te schetsen dat zijn club al jaren het slachtoffer is en oneerlijk wordt behandeld door de 'corrupte' TFF.
Afgelopen weekend stond Fenerbahce tegenover Galatasaray in de verschoven Turkse Super Cup nadat deze in december was uitgesteld. In plaats van zijn sterkste team op te stellen in de langverwachte confrontatie, stuurde hij de Onder-19s en de spelers liepen al na een minuut van het veld, nadat Mauro Icardi snel de openingstreffer voor Galatasaray had gemaakt. Waarom? Hij was niet blij dat de wedstrijd was verschoven naar het weekend voorafgaand aan hun Europa Conference League kwartfinale tegen Olympiacos. Lekker belangrijk.
"Onze opstand van vandaag, ons standpunt in de Super Cup, gaat niet alleen over de datum van de wedstrijd of wat er in de laatste uitwedstrijd is gebeurd", zei Ali Koc in een verklaring. "Het is tijd voor een 'reset' voor het Turkse voetbal. We zitten in een periode waarin het moeras moet worden drooggelegd en het Turkse voetbal zichzelf opnieuw moet opbouwen. We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden. Ik hoop dat de terechte rebellie van onze club en de acties die we uit noodzaak hebben besloten te ondernemen, de aanzet zullen geven tot het reinigingsproces dat moet plaatsvinden. Dit is het moment waarop onpartijdigheid, eerlijke competitie en sportieve ethiek op de voorgrond moeten treden." Verbijsterend. Maar er is een reden voor.
De presidentsverkiezingen van Fenerbahce zijn deze zomer en tijdens zijn zesjarige ambtstermijn is hij er niet in geslaagd om hun 20e Super Lig-titel te winnen - iets waar ze zo naar snakten. Ze hebben in totaal 10 jaar niet gewonnen. Hij weet dat hij serieus het risico loopt om zijn positie als voorzitter te verliezen, dus als hij een verhaal creëert dat zij het slachtoffer zijn en oneerlijk zijn behandeld, kan hij schuld ontkennen en de aandacht afleiden van het falen van de club. Er zijn door de jaren heen kansen geweest om de competitie te winnen, maar zijn vaak ineengestort op het laatste moment. Dat is het echte verhaal. Ze hebben zelfs clubbijeenkomsten gehouden en gedreigd de competitie te verlaten als er niets verandert. Een loos dreigement, dat wel, maar het laat desalniettemin de mentaliteit van de club zien.
Nu weet ik alleen niet zeker hoe of wanneer het beter zal worden. De TFF kondigde aan dat ze vanaf nu tot het einde van het seizoen buitenlandse scheidsrechters zouden inzetten in de VAR-cabine, in een poging om wat van de kritiek weg te nemen. Het is opmerkelijk dat het zo ver heeft kunnen komen. Maar voor mij zijn alle ogen gericht op 19 mei. Galatasaray ontvangt Fenerbahce in de voorlaatste wedstrijd van het seizoen. Naar alle waarschijnlijkheid zal dat duel de doorslag geven voor de titel.
Alsof er nog meer nodig was. Er is al een ongelooflijke haat tussen de clubs en elke wedstrijd is ongelooflijk vurig - zowel op het veld als op de tribunes. Maar één team moet verliezen. Eén team gaat die dag mogelijk de titelstrijd verliezen. Ik houd mijn hart vast. Zullen we soortgelijke taferelen zien onder de fans als in Trabzon? Wat zal de verliezende club achteraf zeggen? Wat zal hun reactie zijn? Welke beschuldigingen zullen er worden geuit? Zoals Fenerbahce zich gedraagt, zou er wel eens iets drastisch van hun kant kunnen komen.
Dit alles is een slechte zaak voor het Turkse voetbal. Een trotse voetballende natie. Een competitie met geweldige spelers als Gheorghe Hagi, Alex de Souza, Didier Drogba, Wesley Sneijder en Claudio Taffarel is een lachertje geworden. Het is een trieste stand van zaken. Op de een of andere manier moet alles weer op de rails komen, maar de kloof tussen de mensen aan de macht en de rest is op dit moment gewoon veel te groot. En die zie ik niet snel kleiner worden.